You are here

Home › 3. PROSE › TEXTS-TRANSLATIONS-COMMENTS › EPIGRAPHICAL EVIDENCE

E4

Please add a search word

T= Testimonium  F= Fragmentum  E=  Επιγραφή / Inscription

Tetradrachm
E4

1 Ἀγαθῆι Τύχηι.2 ↓ L[- -] | Ἐφ' ἱερέως Κύπρου Ἀφρ[οδίτης] | Χα-

ρίνου τοῦ Χαρίνου ↓, 3[τῶν ἐστρα]4|τηγηκότ̣ω̣ν ↓ καὶ γεγυμν[ασιαρ-

χηκό]|των καὶ ἀρξάντων ὑπὲ[ρ τῆς σω]|τηρίας τοῦ Ἀμαθου-

σίω[ν δήμου] | καὶ τῶν καρ̣πῶν ↓· Ἀρισ[τίων Ἀντή]|νορος ↓, τῶν

  ἐστρατηγη[κότων καὶ] | γεγυμνα̣[σ]ιαρχηκότ[ων καὶ ἀρξάν-]|

των, ὁ ἡγήτωρ ↓, τὸ εἰθισ[μένον εἶπε θύεσ]|θαι τῆι προδηλουμέ-

[νηι ἑορτῆι καθ' ἑ]|κάστην ἡμέραν ὑ[πὲρ τῶν τὴν γῆν γε]|ωρ-

γούντων ἐν τημ̣[ελείαι κατὰ τὸ δόγ]|μα τὸ λεγόμενον, ὅ̣[πως

ἀξύμφορον] | δι' ὅλου τοῦ ἐνιαυτ̣[οῦ εἰς τὸ] | [πλῆθ]ος μηδὲν

γ[ένηται μήτε] | [ἀστερ]γές· εἰ δὲ καὶ̣ [δέοι τι τοῦ εἰω]|[θ]ότος

ὑπὸ τῆς π̣[όλεως κατὰ τὸ] | ἱερὸν δόγμα τὸ [λεγόμενον δί]|δο-

σθαι εἰς τὸ ἱερ[ὸν Κυπρίας5 ↓, τά]|δε πάντα προ[σδιδόναι διὰ τὴν

εἰς] | τὸν δῆμον π[ροθυμίαν καὶ τὴν εἰς] | τὸ θεῖον εὐσέ[βειαν].

  1. [Vid. MSW ECy [: Hicks et Murray] 97-98 no. 7 (cum apogr.), et Marshall GIBM IV2.134-35 no. 975 (cum apogr.); Hadjioannou ΑΚΕΠ Δα΄ / Δβ΄ 20.15; Hommossany Μελέτες 42-45.]↑
  2. 1 Τύχηι Μ.; dubit. probavimus (vid. infra adnot.): τύχηι cett.↑
  3. 2 sqq. [τῶν ἐστρα]|τηγηκότ̣ω̣ν; καρ̣πῶν; γεγυμνα̣[σ]ι-; τημ̣[ελείαι; ὅ̣[πως; ἐνιαυτ̣[οῦ; καὶ̣ [δέοι; π̣[όλεως scripsimus: [τῶν ἐστρα]|τηγηκότων MSW, [ἐστρα]τηγηκότ[ω]ν M. Ha.; καρπῶν MSW, κα(ρ)πῶν Μ., κα[ρ]πῶν Η.; γεγυμνα[σ]ι- MSW, γεγυμν(α)[σ]ι- Μ. Ha.; et sim.↑
  4. 2 δόγμα ante τῶν ἐστρ- suppl. Ho.↑
  5. 12 Κυπρίας supplevimus coll. 11 E15.1 Θ̣ησαυρὸν Κυπρίαι al. sim. (vid. infra adnot.): τῆς Ἀφροδίτης MSW et post eos M. Ha.↑
E4

Σὺν θεῷ. Ἔτος [...] Ἐπὶ ἱερέα τῆς Ἀφροδίτης ὅλης τῆς Κύπρου

Χαρίνου τοῦ Χαρίνου, μεταξὺ ἐκείνων ποὺ χρημάτισαν στρατηγοὶ

καὶ γυμνασίαρχοι καὶ ἔκαμαν ἀπαρχὴ θυσιῶν ὑπὲρ τῆς σωτηρίας

τοῦ δήμου τῶν Ἀμαθούσιων καὶ τῶν καρπῶν· ὁ Ἀριστίων Ἀντή-

νορος, μεταξὺ ἐκείνων ποὺ χρημάτισαν στρατηγοὶ καὶ γυμνασίαρχοι

καὶ ἔκαμαν ἀπαρχὴ θυσιῶν, ὁ τελετάρχης, τὴν καθιερωμένη εἶπε νὰ

κάνουν θυσία στὴν προαναφερόμενη γιορτὴ κάθε μέρα ὑπὲρ τῶν

καλλιεργούντων τὴ γῆ μὲ ἐπιμέλεια κατὰ τὸ παρὸν διάταγμα, γιὰ νὰ

μὴ γίνει καθ' ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ χρόνου τίποτε τὸ ἀσύμφορο στὸ

πλῆθος μήτε ἀνεπιθύμητο· κι ἂν χρειάζεται κάτι ἀπὸ τὰ καθιερω-

μένα νὰ δίνεται ἀπὸ τὴν πόλη κατὰ τὸ παρὸν ἱερὸ διάταγμα στὸ ἱερὸ

τῆς Ἀφροδίτης, ἐτοῦτα ὅλα νὰ δίνει ἡ πόλη ἐπιπρόσθετα γιὰ τὴν

προθυμία της πρὸς τὸν λαὸ καὶ γιὰ τὴν πρὸς τὸ θεῖο εὐσέβεια.

Σχόλια: 

Ἀλφαβητικὴ ἐπιγραφὴ τῆς Πτολεμαϊκῆς περιόδου ἀπὸ τὴν Ἀμαθοῦντα (βλ. MSW1 ECy1 97 καὶ Marshall GIBM2 IV2.134-35 no. 975 [μὲ ἀπόγρ.], Hill HC3 184 σημ. 1, Χατζηιωάννου ΑΚΕΠ4 Δβ΄ 20.15, Hommossany Μελέτες5 42-45 μὲ βιβλιογραφία), ὅπου τὸ περίφημο ἱερὸ τῆς Ἀφροδίτης (ΑΚΕΠ4 ὅ.π., ΑΚυΓ26 σχόλ. στὸ 11 Ε15, καὶ κατωτ. σχόλ. στὸ 30 F1 μὲ παραπομπὲς καὶ βιβλιογραφία, Καραγιώργη ΕΘΗρΑΚ7 129-31). Τὸ κείμενο –παρεφθαρμένο ἀλλ' ὄχι κατὰ τρόπο ποὺ νὰ καθιστᾶ ἀδύνατη τὴν εὔλογη συμπλήρωσή του– διασώζει ἕνα ἱερὸν δόγμα (στ. 11, πβ. στ. 8) τῶν ἐστρατηγηκότων καὶ γεγυμνασιαρχηκότων καὶ ἀρξάντων ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τοῦ Ἀμαθουσίων δήμου καὶ τῶν καρπῶν (στ. 2 κἑ.), κατὰ πρόταση τοῦ Ἀριστίωνος Ἀντήνορος πού 'ταν ὁ ἡγήτωρ τῆς Ἀμαθούντας, ἐφ' ἱερέως Κύπρου Ἀφροδίτης Χαρίνου τοῦ Χαρίνου –προφανῶς– τοῦ ἀρχιερέα τῆς Ἀφροδίτης παγκυπρίως μὲ ἕδρα τὴν Πάφο (βλ. καὶ Βράχα8 ΕΚ 45 κἑ., πβ. ὅμως Hommossany5 ὅ.π. μὲ παραπομπὲς καὶ βιβλιογραφία, γιὰ τοὺς τίτλους βλ. καὶ σχόλ. στὰ Ε3, Ε6 καὶ Ε7). Τὸ ἱερὸν δόγμα, ὅπως δείχνει τὸ καρ̣πῶν τοῦ στ. 4, ἀναφέρεται προφανῶς σὲ δεήσεις καὶ θυσίες ὑπὲρ εὐφορίας τῶν καρπῶν τῆς γῆς (σὲ ἔτος ἀφορίας, πιθανῶς λόγω ἀνομβρίας) στὴν Ἀμαθοῦντα (ὅπου τὸ πρόβλημα πρέπει νὰ ἦταν ἰδιαίτερα ἔντονο), μὲ ἐπίκεντρο τὸ ἐκεῖ ἱερὸ τῆς Ἀφροδίτης.

1. Ἀγαθῆι Τύχηι: Marshall2, τύχηι οἱ λοιποὶ ἐκδότες. Τὸ πρόβλημα ἀπόδοσης στὴ μικρογράμματη γραφὴ τύπων ὅπως τὸ ἐδῶ ΤΥΧΗΙ ἔχει συζητηθῆ ἐπανειλημ­μένα (βλ. ἀνωτ. 11 Ε21 σχόλ. σ.στ. 1 σ.λ. Μικρὰ Τύχ[ηι] Μυρτώ ... μένφεται, μὲ παραπομπὲς καὶ βιβλιογραφία, καὶ ΑΚΕΠ4 Δβ΄ σσ. 116-17). Δύσκολα μπορεῖ νὰ γράψει κανεὶς ἐδῶ τύχηι. (Γιὰ τὴ μετάφραση βλ. ἀνωτ. Ε3 σχόλ. σ.στ. 7.)

1-2. Χαρίνου τοῦ Χαρίνου: PPC9 X 7 (καὶ 6). Τὸ ὄνομα ἀπαντᾶ πιθανῶς καὶ στὴ συλλ. ἐπιγρ. (ἀπὸ τὴ Σαλαμῖνα) ICS10 316: Χαρίνω τῶ Νικά(ν)θεος κᾶπός ἠμι, συχνὰ δὲ ἐκτὸς Κύπρου (βλ. χαρακτηριστικὰ LGPN111 σ.λ.).

2. κἐ. [τῶν ἐστρα]|τηγηκότ̣ω̣ν (...): πβ. κατωτ. Ε5 καὶ Ε6 (καὶ Ε7), καὶ IKour12 35 καὶ 46 μὲ σχόλια (ἀξιοσημείωτη ἡ συναρχία τῶν στρατηγῶν καὶ ἐστρατηγηκότων κατὰ τὴ μαρτυρία ἐπιγρ. ἀπὸ τὴν Παλαίπαφο τῶν χρόνων τοῦ Φιλομήτορος [γένν. 186 ἢ 184/3 – θάν. 145 π.Χ.]: IKour12 σελ. 82, μὲ παρα­πομπές). Βλ. καὶ κατωτ. Ε6 σχόλ. σ.στ. 1-2 (γιὰ τὸν στρατηγὸν – ἀρχιερέα).

3-4. ὑπὲ[ρ (...) τῶν καρπῶν: κατὰ τὸν Ἡσύχ. σ.λ. κάρπωσις· θυσία Ἀφροδίτης ἐν Ἀμαθοῦντι (βλ. καὶ ΑΚΕΠ4 Γβ΄ 156 μὲ παραπομπές: Β΄ 48 κἑ.). Πβ. καὶ ἀνωτ. 11 Ε14 σχόλ. σ.στ. 2 σ.λ. μ]νᾶμα θυαπολίας.

4-5. Ἀρισ[τίων Ἀντή]|νορος: PPC9 A 100 (καὶ Α 45). Τό Ἀντήνωρ, ὄχι σπάνιο ἀλλοῦ (LGPN11 σ.λ.), δὲν φαίνετα νὰ ἀπαντᾶ στὴν Κύπρο (ἂν ὁ ἐδῶ Ἀριστίων, ὅπερ λίαν πιθανό, δὲν εἶναι Κύπριος). Τὸ Ἀριστίων, συχνότατο ἀλλοῦ, εἶναι σπάνιο στὴν Κύπρο (LGPN111 σ.λ., μὲ παραπομπὴ καὶ στὴν ἐπιγρ. [2/3ος αἰ. μ.Χ.] IKour10 99.2 Ἀρίστω̣νος, πιθανῶς Ἄρ̣[ιστον] ἢ Ἄρ̣[ιστιν] στὸν στ. 1)· ἀπαντοῦν ὅμως στὴν Κύπρο τὰ ὁμόρριζα Ἄριστος, Ἀρίστιον κ.τ.τ. (βλ. κατωτ. 14 Τ1.12 Ἄριστος ὁ συγγραφεύς καὶ Τ3a-b (σημ. εἰσαγ.), καὶ σχόλ. στὸ *Τ2a-b (: τὰ Ἀρίστων καὶ Ἄριστις δὲν ἀποκλείεται νὰ ἀναφέρονται στὸν Ἄριστον τὸν Σαλαμίνιον, ὡς τύποι τοῦ ἴδιου ὀνόματος).

6. ὁ ἡγήτωρ: κατὰ τὸν Ἡσύχ. σ.λ. ἁγήτωρ· ὁ τῶν Ἀφροδίτης θυηλῶν ἡγούμενος ἱερεὺς ἐν Κύπρῳ (βλ. καὶ ΑΚΕΠ4 Γβ΄ 8, καὶ Δβ΄ 20.15)· μεταφράσαμε «ὁ τελετάρχης» («ὁ ἱερέας, ποὺ διευθύνει τὶς προσφορὲς στὴν Ἀφροδίτη» ΑΚΕΠ4 Γα΄ 20.15, πβ. Hommossany Μελέτες5 163: «ο ιερέας ο οποίος παρίσταται στις θυσίες»).

12. τὸ ἱερ[ὸν Κυπρίας: τὸ ἱερ[ὸν τῆς Ἀφροδίτης στὶς προηγούμενες ἐκδόσεις. Πέραν ὅμως τοῦ ὅτι τὸ συμπλήρωμα αὐτὸ φαίνεται νὰ ξεπερνᾶ τὰ ὅρια τῆς ἐπιγραφῆς, ἡ συμπλήρωση μὲ τὸν τοπικὸ -στὴν Ἀμαθοῦντα– τίτλο τῆς Ἀφροδίτης δίνει καὶ τὴν ἀντίθεση μὲ τὸ Κύπρου Ἀφρ[οδίτης] (στ. 1), ἑρμηνεύοντας καὶ τὴ θέση ποὺ κατέχει ὁ Ἀριστίων (ἡγήτωρ, στὴν Ἀμαθοῦντα) σὲ σχέση μὲ αὐτὴν τοῦ Χαρίνου (ἱερέως Κύπρου Ἀ.: ἀρχιερέως τῆς Ἀφροδίτης παγκυπρίως, μὲ ἕδρα τὴν Πάφο). Τὸ τοπικὸ ἐπίθ. τῆς Ἀφροδίτης Κυπρία σὲ δύο ἀναθηματικὲς ἐπιγρ. τοῦ τελευταίου βασιλιᾶ τῆς πόλης (βλ. ἀνωτ. 11 Ε15 μὲ σχόλ. σ.στ. 1 σ.λ. Κυπρίαι), στὴν πρώτη χωρὶς τὸ Ἀφροδίτη καὶ στὴ δεύτερη μ' αὐτό (Κυπρίαι Ἀφροδίτηι, ὅπως καὶ σὲ ἐπιγραφὴ τῆς Ρωμαϊκῆς περιόδου [ὅ.π.]: [Κ]υπρί[αι] Ἀφροδε[ί]τηι, καὶ αὐτοκράτορ[ι] Τίτωι Καίσαρι).

  1. Murray, A S., Smith A H. & Walters H B. (1900), Excavations in Cyprus: Request of Miss E. T. Turner to the British Museum, London.a↑ b↑
  2. Newton, C. T. Newton, C T. (ed.) (1874-1916), The Collection of Ancient Greek Inscriptions in the British Museum, parts I-IV2, Oxford.a↑ b↑
  3. Hill, G F. (1940), A History of Cyprus, vol. I: To the Conquest by Richard Lion Heart, Vol. I, Cambridge.↑
  4. Χατζηϊωάννου, Κ. (1971-1992), Ἡ Ἀρχαία Κύπρος εἰς τὰς Ἑλληνικὰς Πηγάς, τóμ. Α΄- Στ΄, Λευκωσία.a↑ b↑ c↑ d↑ e↑ f↑
  5. el Hommossany, N. (1994), Μελέτες πάνω στους θεσμούς των πόλεων της Κύπρου κατά την Πτολεμαϊκή περίοδο, Αθήνα.a↑ b↑ c↑
  6. Βοσκός, Α. Ι. (1997), Ἀρχαία Κυπριακὴ Γραμματεία: τόμ. 2. Ἐπίγραμμα, τóμ. 2, Λευκωσία.↑
  7. Καραγιώργης, Β. (1998), Ἕλληνες Θεοί καί Ἥρωες στήν Ἀρχαία Κύπρο, Αθήνα.↑
  8. Βράχας, Φ. (1984), Ἑλληνιστικὴ Κύπρος, Ἀθήνα.↑
  9. Michaelidou-Nicolaou, I. (1976), Prosopography of Ptolemaic Cyprus, Studies in Mediterranean Archaeology,vol. XLIV Göteborg .a↑ b↑
  10. Masson, O. (1961), Les Inscriptions Chypriotes Syllabiques: Recueil critique et commenté, École Française d' Athènes, Études Chypriotes 1: Paris.a↑ b↑
  11. Fraser, P M. (1987), A Lexicon of Greek Personal Names, Vol. I: The Aegean Islands, Cyprus, Cyrenaica, Oxford.a↑ b↑ c↑
  12. Mitford, T B. (1971), The Inscriptions of Kourion, Memoirs of the American Philosophical Society 83: Philadelphia.a↑ b↑