24 Αὐτὲς λοιπὸν τὶς ἀνατάξεις, μὲ ποιόν τρόπο πρέπει νὰ γίνονται,
σοῦ τὶς ἔχουμε διασαφηνίσει στὸ πρῶτο βιβλίο. Σχετικὰ δὲ μὲ τὶς
ὑπόλοιπες ὁ ἴδιος διευκρινίζει ὡς ἑξῆς: Συνήθη μέσα ἀνάταξης (καὶ)
διόρθωσης· ὁ ὄνος (ὀνίσκος, βαροῦλκο), ὁ μοχλός, ἡ σφήνα, τὸ ἴπος
(βάρος, πίεση)· ὁ μὲν ὀνίσκος γιὰ νὰ τραβᾶ πρὸς τὰ πάνω, ὁ δὲ μο-
χλὸς γιὰ νὰ τραβᾶ πρὸς τὰ πλάγια. Τὶς ἀρθρώσεις δὲ ποὺ πρέπει νὰ
ἀναταχθοῦν ἢ νὰ διορθωθοῦν πρέπει νὰ τὶς ἐξαναγκάσουμε νὰ
ἐκταθοῦν, σ' αὐτὴν κάθε φορὰ τὴ θέση ἀπὸ τὴν ὁποία πρόκειται
νὰ ὑπεραιωρηθεῖ (νὰ κρεμαστεῖ) ἡ ἐξαρθρωμένη ἄρθρωση πάνω
ἀπὸ τὸ σημεῖο ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἐξαρθρώθηκε· τοῦτο δὲ μὲ τὰ χέρια ἢ
μὲ κρέμασμα ἢ μὲ ὀνίσκους ἢ γύρω ἀπὸ κάτι. Μὲ τὰ χέρια μὲν λοι-
πὸν ἀρκεῖ, ὅσον ἀφορᾶ στὰ μέρη τοῦ σώματος τὸ καθένα χωριστά,
τὸν καρπὸ καὶ τὸν ἀγκώνα σωστὰ νὰ ἐξαναγκάσει κανείς (σὲ ἀνά-
ταξη)· τὸν μὲν καρπὸ σὲ εὐθεία γραμμὴ μὲ τὸν ἀγκώνα, τὸν δὲ ἀγ-
κώνα (λυγισμένο ὥστε ὁ πήχυς νὰ εἶναι) σὲ ὀρθὴ γωνία μὲ τὸν
βραχίονα, ἀκριβῶς ὅπως ὅταν ἔχουμε τὸ χέρι περασμένο ἀπὸ ἐπί-
δεσμο. Σ' ὅσους πάλι τὰ δάκτυλα τοῦ χεριοῦ ἢ τοῦ ποδιοῦ, τὸν καρ-
πό, τὰ ὑβώματα (ἐξογκώματα, κυρτώματα τῆς σπονδυλικῆς στήλης)
πρὸς τὰ ἔξω πρέπει νὰ τὰ ἀποχωρίσουμε μὲ ἕλξη καὶ νὰ τὰ ἐξανα-
γκάσουμε νὰ ἀναπτυχθοῦν, τὰ μὲν ἄλλα (πλὴν τῶν ὑβωμάτων) μὲ
τὰ χέρια· ὁ δὲ ἐξαναγκασμὸς γίνεται ὡς ἑξῆς: τὰ ὑβώματα ἀνατάσ-
σονται (ἀναγκάζονται νὰ ἐπανέλθουν στὴ φυσιολογική τους θέση)
μὲ τὴ φτέρνα ἢ τὴν παλάμη πάνω σὲ κάτι. Καὶ τὰ ἑξῆς ἐπίσης ἔχει
μνημονεύσει περιληπτικὰ γιὰ τὰ ὑβώματα: Τὰ μὲν πρὸς τὰ μέσα
ὑβώματα οὔτε μὲ φτέρνισμα οὔτε μὲ βήχα οὔτε μὲ τὴ διοχέτευση
ἀέρα οὔτε μὲ ἀναρρόφηση (ἀνατάσσονται)· τὰ δὲ πρὸς τὰ ἔξω (ἀνα-
τάσσονται) μὲ ἐκτάσεις, τὰ μὲν πρὸς τὰ πάνω πρὸς τὰ πόδια, τὰ δὲ
πρὸς τὰ κάτω ἀντίθετα· ἡ δὲ ἄσκηση πίεσης σὲ συνδυασμὸ μὲ ἔκτα-
ση (ἐπιτυγχάνεται) ἢ μὲ τὸν γλουτὸ ἢ μὲ τὸ πόδι ἢ μὲ σανίδα.
24.4. <ὄνος>: ὀρθῶς ὁ Sch.1 συμπληρώνει τὸ κείμενο τοῦ L· ἐπιδοκιμάζει ὁ Blomquist2 (38, 108.19), ἐπικαλούμενος τὸ ὄνος μὲν ποὺ ἀκολουθεῖ. Οἱ Di.3 καὶ KK.4 ἀκολουθοῦν τὸν L· τὰ χφφ. τοῦ Ἱππ. δίνουν τὴ γραφὴ νόμος (προφανῶς κατ' ἐπίδραση τοῦ προηγουμένου [στ. 3] νόμος ἐμβολῆς κ.λπ.), ποὺ διορθώνουν οἱ ἐκδ. σὲ ὄνος.
6. ἐν ὧι ἕκαστα (...) μέλληι: τὰ χφφ. τοῦ Μοχλ. δίνουν ἂν (μετὰ τὸ ἐν ᾧ) καὶ ὑποτ. μέλλῃ, ἐνῶ ὁ L ἁπλῆ ὑποτ. (μελλη), ποὺ οἱ Di.3, Sch.1 καὶ KK.4 διορθώνουν σὲ μέλλει· ὀρθῶς ὁ Blomquist2 (38, 108.21) ὑποστηρίζει διατήρηση τῆς ὑποτακτικῆς, ποὺ παραδίδεται τόσο ἀπὸ τὸν L ὅσο καὶ ἀπὸ ὅλα τὰ Ἱππ. χφφ., προσθέτοντας ὅμως ὅτι παραμένει ἀβέβαιο ἂν πρέπει νὰ συμπληρώσουμε ἐν ᾧ <ἂν> ἕκαστα (σύμφωνα μὲ τὸν Ἱππ.)· ὅπως καὶ στὶς ἄλλες παρόμοιες περιπτώσεις, προτιμήσαμε διατήρηση τῆς γραφῆς τοῦ L: βλ. ἀνωτ. 2.30-31 οἷς (...) ἐμπέσηι (μὲ κριτ. ὑπόμν.) καὶ 11.17 σ.λ. οὖν ἂν <τε>τελειωμένωι (μὲ περαιτέρω παραπομπές, καὶ σχετικὲς ἀναφορὲς στὸ κριτ. ὑπόμν.).
6-7. (...) ὑπεραιωρηθήσεσθαι τὸ ἐκβὰν (...): υπερθεωρηθησεσθαι καὶ εμβαν L, ὑπεραιωρ- καὶ ἐκβάν Ἱππ. (Μοχλ., χφφ. καὶ ἐκδ.)· ὑπεραιωρ- M καὶ Di.3, Sch.1, KK.4 (ὑπερ{θ}αιωρ- KK.4, ὀρθῶς ἴσως), ἐκβὰν –κατὰ τὸν Ἱππ.– KK.4 (καὶ Blomquist2: βλ. κατωτ.) ἀλλὰ ἐμβὰν Di.3 καὶ Sch.1 (κατὰ τὸν L, πιθανῶς ἐσφαλμένα). Τὰ χφφ. ὅμως τοῦ Μοχλ. παραδίδουν ἕνα δ' (δὲ) πρὸ τοῦ ἐκβάν, ὁδηγώντας ἔτσι σὲ ἀνάλογη στίξη τοῦ κειμένου: ἐν ᾧ ἂν ἕκαστα σχήματι μέλλῃ ὑπεραιωρηθήσεσθαι· τὸ δ' ἐκβὰν, ὑπὲρ τούτου ὅθεν ἐξέβη (Li.5)· κατ' ἐπίδραση τοῦ Ἱππ., οἱ Di.3 καὶ Sch.1 στίζουν μὲ κόμμα καὶ οἱ KK.4 μὲ ἄνω τελεία μετὰ τὸ ὑπεραιωρηθήσεσθαι (-σθαι, τὸ ἐκβὰν ὑπὲρ τούτου ὅθεν ἐξέβη Di.3 Sch.1 / -σθαι· τὸ ἐκβὰν ὑπὲρ τούτου, ὅθεν ἐξέβη KK.4). Ὀρθῶς ὁ Blomquist2 (38, 108.21) σημειώνει ὅτι οἱ λέξεις τὸ ἐκβὰν ὑπὲρ τούτου, ὅθεν ἐξέβη συνδέονται μὲ τὸ ὑπεραιωρηθήσεσθαι (καὶ τὸ ἕκαστα) καὶ δὲν πρέπει νὰ ἀποκοποῦν ἀπ' αὐτό (ἀντίθετα, πρέπει νὰ ὀβελιστεῖ τὸ δ' [δὲ] στὸν Μοχλ.).
8-9. χερσὶν (...) ἀναγκάζειν: χερσιν | χερσιν μεν ουν οσως κα|τα μερι τε και αγκωνα | απο χειρι αναγκαζειν L, χερσὶ μὲν οὖν ὀρθῶς (v.l. ὀρθὸς) κατὰ μέρεα· καρπὸν δὲ (v.l. τε) καὶ ἀγκῶνα ἀπόχρη διαναγκάζειν Ἱππ. (Li.5). Ὁ Di.3 γράφει (μετὰ τὸ ἢ περί τι): χερσί. χερσὶ μὲν οὖν ὀρθῶς κατὰ μέρη τε καὶ ἀγκῶνα ἀπὸ χειρὸς ἀναγκάζειν· (μὲ ἄνω τελεία μετὰ τὸ ἀναγκάζειν)· ὁ Sch.1: {χερσίν}. χερσὶν μὲν οὖν ὀρθῶς κατὰ μέρη. <καρπόν> τε καὶ ἀγκῶνα ἀπόχρη ἀναγκάζειν, (μὲ κόμμα μετὰ τὸ ἀναγκ.)· οἱ KK.4: χερσὶν {χερσὶν} μὲν οὖν ὅσως (σημειώνοντας: «ὅσως (num recte traditum?)] ὀρθῶς Hipp.») κατὰ μέρη τε καὶ ἀγκῶνα ἀπόχ{ει}ρη ἀναγκάζειν. (μὲ τελεία μετὰ τὸ ἀναγκ.). Ὁ Blomquist6 (38, 108.23 κἑ.), ἀκολουθώντας κατὰ βάση τὸν Sch.1 (μὲ διαφοροποίηση ὡς πρὸς τὴ στίξη τοῦ κειμένου) καὶ παραπέμποντας στὸν Alpers7 σ. 30 καὶ στὰ δικά του σχόλια στὸ 22.25 (ἀνωτ. 1.8.4, μὲ σχόλ.) ὅσον ἀφορᾶ στὴν ἐναλλαγὴ θ καὶ σ (ὀρθῶς / οσως), προτείνει: χερσὶν μὲν οὖν ὀ<ρ>θῶς κατὰ μέρη <καρπόν> τε καὶ ἀγκῶνα ἀπόχ{ει}ρη (<δι-> ?) ἀναγκάζειν (προτείνοντας στὴ σημ. 33 τὴν ἴδια στίξη καὶ τὴ γραφὴ τε καὶ στὸ κείμενο τοῦ Μοχλ.)· μεταφράζει δὲ ἀνάλογα: "Mit den Händen genügt es, was die einzelnen Körperteile betrifft, die Handwurzel und den Ellenbogen richtig (auseinander) zu Zwingen." (Γιὰ τὸ ἀβέβαιο τῶν συμπληρώσεων στὰ κεφ. 23-25 βλ. ἀνωτ. σχόλ. σ.στ. 23.2-3, μὲ ἀναφορὰ στὸν Blomquist2.)
11-12. οἷόν περ{ιτ} τὸ (...) ὑποτεινόμενον: περι τοιον το τω | βραχιωνι το υπο την χει|ρα αποτεινομενον L, οἷον παρὰ (v.l. περὶ) τῷ βραχίονι τὸ ὑπὸ τὴν χεῖρα ὑποτεινόμενον Ἱππ. (Li.5). Ὁ Di.3 γράφει: (χωρὶς στίξη μετὰ τὸ ἔχοντα) περὶ τοῖον τὸ τῷ βραχίονι τὸ ὑπὸ τὴν χεῖρα ἀνατεινόμενον· ὁ Sch.1 διορθώνει σὲ οἷον ({τ}οἷον) καὶ ὑποτεινόμενον καὶ ὀβελίζει τὸ β´ τὸ (μετὰ τὸ βραχίονι)· οἱ KK.4 διορθώνουν ἐπίσης σὲ ὑποτεινόμενον ἀλλὰ καὶ σὲ περί τ<ι>, οἷον κ.λπ. (κρατώντας καὶ τὰ δύο τὸ τοῦ L). Ὅπως ὅμως παρατηρεῖ ὁ Blomquist2 (39, 108.25 κἑ.), δὲν πρόκειται γιὰ τὴν ἔκταση περί τι ἀλλὰ γιὰ τὴν ἔκταση μὲ τὰ χέρια· τὸ χωρίο ἀντιστοιχεῖ μὲ τὸ Ἱππ. Π. ἄρθρ. 142.1 (Kw.6 = 130.17-132.1 Li.5, ἀνωτ. 2.3.3-4) καὶ Μοχλ. 251.20 κἑ. (Kw.6 = 352.24-354.1) κατάτασις μέν, ἐν ᾗ ὁ βραχίων κατεαγεὶς (τὸ κατεαγεὶς δὲν ἀπαντᾶ στὸν Ἀπ. καὶ στὸν Μοχλ.) ἐπιδεῖται· τὸ κείμενο τῆς ἀναφ. πρότ., τὸ ὁποῖο φαίνεται νὰ εἶναι ἀπὸ παλιὰ παραμορφωμένο, ξεκινοῦσε πιθανῶς μὲ οἷόν περ, ὅπως στὸ Π. ἀγμ. 109.1 (47.11 [10 κἑ.] τὸ δὲ σχῆμα τοῦ ἀγκῶνος ἐν τούτοισι παντάπασι δεῖ τοιοῦτον ποιέεσθαι, οἷόν περ οἷσι βραχίων ἐπεδεῖτο καταγείς). Μὲ δισταγμοὺς πολλοὺς γράψαμε –μὲ τὸ ἀνωτ. σκεπτικὸ τοῦ Blomquist2 καὶ συνυπολογίζοντας τὴ συχνότατη ἐμφάνιση τοῦ οἷόν περ στὴν ἀρχὴ ἀναφ. πρότ. στὰ ἰατρικὰ κείμενα (Ἱππ., Γαλην., κ.ἄ.)– οἷόν περ{ιτ} (υἱοθετήσαμε ἐπίσης τὴ διόρθωση τῶν Sch.1 καὶ KK.4 σὲ ὑποτεινόμενον καὶ τὸν ὀβελισμὸ τοῦ β´ τὸ ἀπὸ τὸν Sch.1).
12-15. οἷς δὲ (...) ἐπί τινος: οἱ διορθωτικὲς ἐπεμβάσεις στὸ κείμενο τοῦ L (βλ. κριτ. ὑπόμν. μας), κυρίως ἀπὸ τὸν Blomquist2 (σελ. 39), παραμένουν ἐν πολλοῖς ἀβέβαιες (βλ. καὶ ἀνωτ. σχόλ. σ.στ. 23.2-3), μὲ ἐξαίρεση τὴ συμπλήρωση <ἐς ἕ>δραν στὸν στ. 15 ἀπὸ τοὺς Sch.1 καὶ KK.4 (τὸ δρᾷν τοῦ Di.3 δὲν δίνει νόημα)· ἴσως θὰ ἔπρεπε νὰ γράψουμε στὸν στ. 13 ὑβώματ' ἐς, νὰ ὀβελίσουμε τὸ ταῦτα τοῦ στ. 13 (ὅπως πράττει –κατὰ τὸν Ἱππ.– ὁ Blomquist2, μολονότι μπορεῖ νὰ σταθεῖ –ἔστω καὶ δύσκολα– συντακτικὰ καὶ νοηματικά, ὡς σύνοψη τῶν προηγουμένων), νὰ διορθώσουμε τὸ ἀπὸ τοῦ στ. 14 σὲ ὑπὸ (ὅπως πράττουν –κατὰ τὸν Ἱππ.– οἱ KK.4).
18. κατατάσιες: ὁ L δίνει τὴ γραφὴ κατατασιος, ποὺ ἴσως πρέπει νὰ διατηρηθεῖ· ὅπως σημειώνει ὁ Blomquist2 (39, 110.8), παραβάλλοντας πρὸς τὸ 25.14 [110.25] κατατάσιος, ἡ διόρθωση σὲ κατατάσιες εἶναι ἀβέβαιη, ἂν καὶ ὁ Μοχλ. ἔχει κατάτασις (βλ. καὶ κριτ. ὑπόμν. μας σ.λ.)· ἡ διόρθωση σὲ ὀνομ. ἑνικ. κατάτασις ἀπὸ τοὺς Di.3 καὶ Sch.1 (κατὰ τὰ πλεῖστα χφφ. τοῦ Μοχλ.) ὑστερεῖ παλαιογραφικά (δὲν ἐξηγεῖ τὴν παραφθορὰ σὲ κατατασιος).